W dniach 21-22 września 2021 r. w lubelskim hotelu Victoria odbyła się konferencja organizowana przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury pt. „W poszukiwaniu optymalnego modelu uzasadnienia orzeczenia sądu”.

Konferencja była podsumowaniem projektu badawczego pod tym samym tytułem. Jednym z jego celów była próba udzielenia odpowiedzi na pytanie jak współcześnie powinno wyglądać uzasadnienie orzeczenia sądu, aby było ono zrozumiałe dla wszystkich stron postępowania, a jego treść nie budziła wątpliwości.

W trakcie sesji plenarnej (pierwszego dnia) została poruszona problematyka sporządzania uzasadnień. Nad tym tematem dyskutowali sędziowie i pełnomocnicy procesowi, językoznawcy i dziennikarze. Zostały także przedstawione wyniki badań prowadzonych przez Krajową Szkołę w obszarze dotyczącym min: objętości uzasadnień, sposobu ich konstruowania oraz użytego języka. Przedstawiony został raport z realizacji projektu badawczego, w którym wypracowano założenia „modelowego” uzasadnienia.

Dyskusję po pierwszej sesji konferencji zdominowała kwestia komunikatywności uzasadnień. Wszyscy zgodzili się co do tego, że uzasadnienia bardzo często napisane są językiem trudno zrozumiałym dla osób nieposiadających wykształcenia prawniczego. Wyrażano jednak wątpliwości, czy uzasadnienie może być w całości napisane językiem zrozumiałym dla każdego. W części, w której precyzja języka nie pozwala na jego całkowite uproszczenie ważną rolę pełnią ustne motywy rozstrzygnięcia. Uczestnicy konferencji przyznali, że uzasadnienia są nadmiernie rozbudowane (przywoływano przykłady sprzed kilkudziesięciu lat, kiedy to krótkie, kilku stronnicowe uzasadnienia sporządzano nawet w bardzo poważnych sprawach). Obecni uznali, że bez szkody dla jakości uzasadnień można zrezygnować nie tylko z tzw. części historycznej (w której sąd referuje przebieg dotychczasowego postępowania), ale i z obszernych cytatów z orzecznictwa i doktryny.".

Drugi dzień konferencji został w całości poświęcony problematyce sporządzania uzasadnienia na formularzu w sprawach karnych. W dyskusji panelowej swoje doświadczenia i opinie przedstawili m.in. sędziowie (orzekający zarówno w pierwszej jak i drugiej instancji) p. sędzia dr Jacek Sadomski, p. sędzia dr Dariusz Drajewicz, p. sędzia dr Janusz Konecki oraz p. sędzia Krzysztof Dembowski), przedstawiciel adwokatury adw. Maciej Chorągiewicz, językoznawca prof. Mariusz Rutkowski – członek Rady Języka Polskiego PAN, i prokurator Bogusław Machynia. Moderatorem panelu był Z-ca Dyrektora Krajowej Szkoły p. sędzia Adam Czerwiński. P. sędzia dr Dariusz Drajewicz zaprezentował wyniki badań poświęconych prawidłowości sporządzania uzasadnień na urzędowych formularzach.